Tác phẩm Vợ Nhặt của Kim Lân là 1 trong những bài truyện ngắn có tính nhân ngữ văn rất cao trong danh sách tác phẩm Văn thpt học 12. Ông đã khéo léo vẽ ra một bức tranh chân thực về cuộc sống thực tế của nhân dân Việt Nam trong nạn đói 1945. Để hiểu hơn về tác phẩm cũng như ý nghĩa nhân đạo của tác giả Kim Lân, hay cùng theo sát bài viết Đây của Vuihoc.
1. sơ đồ tư duy phân tích bài Vợ nhặt
Dưới đây là sơ đồ học tập phân tích bài Vợ nhặt của tác giả Kim Lân:
2. Lập dàn ý phân tích bài Vợ nhặt
2.1 Mở bài
- Nhà Ngữ Văn Kim Lân (1920-2007) là 1 trong những nhà Văn thpt tiêu biểu của phong cách nền Văn học hiện thực Việt Nam thế kỷ XX. Sinh ra trong gia đình nghèo khó, phải bỏ học đi làm từ hết bậc tiểu học. Ông là người hiểu rõ nhất cuộc sống thôn quê, sự nghèo khó của giai đoạn chiến tranh khi đó.
- Ông chuyên viết truyện ngắn về chủ đề làng quê Việt Nam, về cuộc sống sinh hoạt bình dị nhưng phong phú chốn thôn quê. Các tác phẩm tiêu biểu của ông phải kể đến: Vợ nhặt, Nên vợ nên chồng, Con chó xấu xí,...
2.2 Thân bài
a. Giải thích ý nghĩa tên tác phẩm “Vợ nhặt”
- Vợ: là người thân cận, quan trọng, là biểu tượng cho gia đình, mái ấm
- Nhặt: là hành động lấy được một thứ tầm thường không ai cần, không giá trị
-> Vốn dĩ ngàn đời nay để lấy vợ thì phải chuẩn bị rất nhiều lễ, nhiều tục lệ. Là một nghi thức thiêng liêng quan trọng không chỉ với người chồng mà còn ảnh hưởng đến hai họ. Nhưng vào những năm nạn đói thì thân phận con người trở nên rẻ rúng, miếng ăn mới là thứ quan trọng nhất
b. Bối cảnh tác phẩm
- Câu hỏi thứ chuyện diễn ra trong giai đoạn nạn đói năm 1945 với đầu với nhân vật Tràng. Kim Lân đã khắc họa lên hình ảnh chàng trai xấu xí, thô kệch, ngốc nghếch, nghèo khổ... Là 1 người nếu trong hoàn cảnh bình thường sẽ khó có thể lấy được vợ.
- Nhưng trong hoàn cảnh đói khát cùng cực thì bỗng nhưng một ngày Tràng nhặt được vợ theo đúng nghĩa đen, theo đúng nghĩa ra đường mang được 1 người vợ về chung sống mà chỉ tốn có bốn bát bánh đúc.
c. Nhân vật Tràng:
- Hoàn cảnh gia đình: nghèo khó, sống cùng 1 mẹ già. Là dân ngụ cư, sống bằng nghề kéo xe bò thuê
- Ngoại hình: Thô kệch, xấu xí, hai mắt nhỏ tí, quai hàm bạnh ra, ngờ nghệch vụng về,...
- gặp nhau và quá trình “nhặt” vợ
+ Lần gặp 1: Khi đang đi kéo xe bò thuê, giữa đường gặp cô gái và bất giác hò lên Câu trêu đùa. Chứ không có tình ý gì với cô gái đẩy xe phụ mình.
+ Lần gặp 2: Sau lời trêu đùa, Tràng bị cô gái mắng. Nhưng không những không tức giận, Tràng chỉ cười rồi mời cô nàng ăn dù bản thân cũng không dư dả giàu có gì
Khi lời đùa thành thật, cô gái quyết định theo về nhà. Dù nghĩ đến cảnh nghèo đói, thân mình lo chưa xong còn phải lo thêm một miệng ăn. Nhưng Tràng vẫn “kệ”, sẵn sàng đối mặt với lời nói và quyết định của mình
Không những vậy, Tràng còn đưa cô gái đến chợ sắm thêm đồ. Dưới đây không chỉ là thái độ coi trọng người vợ tương lai cho mình mà còn là sự nghiêm túc, chu đáo hy vọng về một tương lai ấm áp hơn
- Trên đường về nhà
+ Tuy không nói gì nhưng sự hạnh phúc, vui sướng của Tràng đã thể hiện rõ trên khuôn mặt. Vẻ mặt hớn hở, luôn tủm tỉm cười
+ Mua thêm dầu về để thắp sáng căn nhà, như ánh sáng của hy vọng trong thời điểm cùng khó khăn
- Khi về đến nhà
+ Tràng nhanh nhẹn bước vào nhà trước, dọn dẹp sơ qua ngôi nhà. Rồi nhanh chóng thanh minh về sự bừa bộn trong nhà vì thiếu vắng người phụ nữ
+ Khi phát hiện mẹ chưa về, Tràng cảm thấy hơi sợ vợ mình sẽ bỏ đi mất, sẽ không giữ cô lại được vì hoàn cảnh gia đình nghèo khó. Không những vậy Tràng còn mong mẹ về để thưa chuyện, dù nghèo vẫn phải đủ lễ nghi tôn trọng quyết định của mẹ.
+ Khi mẹ về nhà Tràng nhanh chóng nhưng cũng rất trịnh trọng thưa chuyện với mẹ. Tuy căng thẳng nhưng cũng rất nghiêm túc dũng cảm mong mẹ ủng hộ. Khi bà cụ Tứ đồng ý Tràng mới thở phào nhẹ nhõm, có cảm giác an tâm.
- Khi tỉnh dậy sau 1 đêm
+ Tràng cảm thấy mình trưởng thành hơn, chuyển biến sau 1 đêm khi nhìn thấy ngôi nhà vốn thân quen nay lạ lẫm cho mình. Căn nhà sạch sẽ hơn, gọn gàng hơn khi có sự góp sức của người đàn bà.
+ Khi ăn cơm, hình ảnh hiện ra trong cảm nhận của Tràng là lá cờ đỏ sao vàng bay phấp phới, là hình ảnh của những con người trong nạn đói. Sau đây như một hy vọng, 1 tương lai tươi sáng ấm no hạnh phúc hơn.
d. Nhân vật Thị
- Hoàn cảnh gia đình: Không có gia đình, không rõ quê hương. Sau đây là hậu quả của nạn đói năm 1945 khiến toàn nước ta vô số gia đình ly tán, nhiều người phải bỏ xứ đi để kiếm miếng ăn.
- Ngoại hình: gầy gò, da bọc xương, khuôn mặt lưỡi cày chỉ còn thấy rõ hai con mắt
- gặp nhau và quá trình nên vợ nên chồng
Lần gặp 1: Khi nghe thấy Câu hỏi số trêu đùa vui của chàng trai lạ, Thị vui vẻ đến giúp đỡ
Lần gặp 2: Sau lời trêu của Tràng, Thị sưng mặt lên mắng từ chối ăn trầu để tìm kiếm món ngon hơn, no hơn. Khi được mời Thị đã nhanh chóng ngồi sà xuống ăn 1 lúc bốn bát bánh đúc.
+Khi nghe lời nói tưởng đùa tưởng thật “đằng ấy có về với tớ…” Thị đã theo về thật. Vì dường như Dưới đây là cơ hội bám víu duy nhất cho cuộc sống đói khổ của nàng.
- Trên đường về nhà
+ Tuy được miêu tả là một người đàn bà mạnh mồm, có chút chanh chua. Nhưng khi được đưa về căn nhà xa lạ mà tương lai sẽ là nhà mình, Thị cũng có hồi hộp rón rén đi theo Tràng.
-Khi về đến nhà
+ Dù được Tràng đon đả mời vào nhà, mười ngồi thì nàng ta cũng chỉ dám ngồi mớm ở mép giường, hai tay ôm chặt cái thúng.
+ Khi gặp bà cụ Tứ - mẹ chồng thì ngoài Câu hỏi số chào hỏi rụt rè Thị cũng chỉ dám cúi mở đầu kèm theo “hai tay vân vê tà áo đã rách bợt”
- Sáng hôm sau
+ Thị chủ động dậy rất sớm, quét tước nhà cửa. Không còn là hình ảnh đanh đá mắng chửi người mà về lại người con gái hiền hậu, nết na.
+ Lúc được mẹ chồng đưa ăn cháo cám, dù “mắt Thị tối lại” nhưng vì không muốn làm mẹ chồng buồn, nàng vẫn tự nhiên cho vào miệng ăn.
+ Thị cũng là người thông tin và nhanh nhạy khi đề cập sự kiện phá kho thóc Nhật, khơi gợi lên ý chí mãnh liệt, khát vọng đánh đuổi quân địch cho cuộc sống tốt đẹp hơn của nhân dân ta. Đúng với Câu hỏi số nói giặc đến nhà đàn bà cũng đánh.
e. Nhân vật bà cụ Tứ
- Ngoại hình: Già nua, chậm chạp, dáng đi lọm khọm run rẩy, là người cả đời sống trong nghèo khổ
- Tính cách: lạc quan, luôn yêu thương con cái
- Diễn biến tâm trạng
+ Khi mới về nhà bà giật mình bàng hoàng khi thấy có bóng dáng người phụ nữ là trong nhà gọi mình là u
+ Khi hiểu mọi chuyện đang xảy ra Trước tiên bà tự trách khi không có khả năng lo chu toàn cho con cái kèm theo đó là nỗi lo cái đói cái nghèo sẽ càng vây quanh khi có thêm người. Nhưng bà chọn tôn trọng con mình, bà sẵn sàng mở lòng chúc phúc, tiếp thêm niềm tin vào tương lai.
+ Sáng hôm sau bà cụ Tứ cùng cô con dâu mới dọn dẹp nhà cửa, cùng chuẩn bị bữa sáng giúp Thị nhanh chóng hòa nhập với gia đình hơn. Chi tiết bát cháo khoái cũng chính là tấm lòng người mẹ. Tuy không cao sang không ngon lành gì nhưng đó là bát cháo của sự hạnh phúc, là ánh sáng là niềm tin cho tương lai.
2.3 Kết bài
- Khẳng định lại phong cách Ngữ Văn học hiện thực của Kim Lân. Làm người đọc như nhìn thấy tận mắt tình cảnh thê thảm của nhân dân ta những năm nạn đói hoành hành.
- Tác phẩm như một lời lên tiếng giúp cho Kim Lân, xót xa cho những số phận người dân nghèo xóm ngụ cư, gặp phải sự đô hộ của thực dân. Lên án thực dân nhưng cũng là ca ngợi sức sống mãnh liệt, khát khao hạnh phúc dù đang trong tình cảnh khó khăn của lao động nghèo.
- Giá trị hiện thực của tác phẩm: Phản ánh sự đói khổ, thân phận rẻ rúng của con người khi đối mặt với chế độ một cổ hai tròng. Sau đây là hậu quả của những chính sách vô lý, hà khắc của thực dân Pháp và phát xít Nhật. Bên thì bắt đóng thuế, bên thì bắt trồng rau đay thay lương thực.
- khái quát các biện pháp nghệ thuật: Nghệ thuật đối thoại, độc thoại, nắm bắt tâm lý nhân vật; phong cách tả thực, xây dựng cốt truyện tự nhiên kết hợp hay yếu tố hiện thực và nhân đạo.
3. Hướng dẫn phân tích bài vợ nhặt
Tham khảo chi tiết tại: https://vuihoc.vn/tin/thpt-phan-tich-bai-vo-nhat-kim-lan-1882.html
文章定位：
